Bankacılık Kanunu

Bankacılık Kanunu’nun 54. Maddesi Risk gruplarına kullandırılacak Kredi Sınırlarını tanımlamaktadır.

Kredi Sınırları
- Bankalarca bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna kullandırılabilecek kredilerin toplamı özkaynakların %25’ini aşamaz.

- Bu oran Bankanın dahil olduğu risk grubu bakımından %20 olarak uygulanır. (Kurul, bu oranı %25’e kadar yükseltmeye veya kanuni haddine kadar indirmeye yetkilidir.)

- Bir adi ortaklığa verilen krediler, sorumlulukları oranında ortaklara kullandırılmış sayılır.

- Bankalarca hakim ortak veya nitelikli pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın bankaların sermayesinin %1 ve daha fazla payına sahip olup pay defterine kayıtlı olan tüm ortaklarına ve bunlarla risk grubu oluşturan kişilere kullandırılacak kredilerin toplamı özkaynaklarının %50’sini aşamaz.

- Birlikte kontrol edilen ortaklıklara kullandırılan krediler, bu ortaklıkları birlikte kontrol eden hissedarların her birinin ortaklık sermayesinde sahip olduğu payların, birlikte kontrol ettikleri toplam paya oranı ölçüsünde ortaklığı birlikte kontrol eden her bir hissedarın dahil olduğu risk grubuna kullandırılmış sayılır.

- Bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna özkaynakların %10’u veya daha fazlası oranında kullandırılan krediler büyük kredi sayılır ve bunların toplamı özkaynakların 8 katını aşamaz.

- Bir risk grubuna kullandırılan kredilerin teminatını oluşturmak üzere aynı risk grubuna dahil gerçek veya tüzel kişilerden kabul edilen aval, garanti ve kefaletler risk grubuna ait kredi sınırlarının hesabında dikkate alınmaz.

Kredi sınırlarına uyulmaması halinde, 500.000 TL’den az olmamak üzere aykırılık oluşturan tutarın %5’ine kadar idari para cezası verilecektir.

Kredi sınırlamalarına uygulanmasında; nakit temini için verilen gayrinakdi krediler ile çekler için ödeme taahhütleri %100 oranında dikkate alınmakla birlikte gayrinakdi krediler kullanım amaçlarına göre çeşitli dikkate alınma oranlarıyla değerlendirilirler.

Öte yandan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik”e eklenen maddelerle; konut, taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamalar getirilmiştir.

- Tüketicilere, konut edinmeleri amacıyla kullandırılacak kredilerde ve taşıt kredisi hariç konut teminatlı kredilerde, kredi tutarının teminata alınan konutun değerine oranı %80’i aşamaz. Söz konusu gayrimenkullerin değerlemesinin BDDK veya SPK tarafından yetkilendirilmiş değerleme şirketler tarafından yapılması gerekmektedir.

- Tüketicilere, binek araç edinimi amacıyla kullandırılacak taşıt kredilerinde ve taşıt teminatlı kredilerde kredi tutarının taşıtın değerine oranı 50.000 TL’ye kadar %70’ini aşamaz. Bu oran 50.000 TL’yi aşan binek araçlarda bedelin 50.000 TL’ye kadar olan kısmı için %70, 50.000 TL’yi aşan kısım için %50 oranında uygulanır.

- Konut edinimi ve eğitim ve öğrenim ücretlerinin finansmanı ve bu kredilerin refinansmanı hariç kullandırılan tüketici kredilerinin vadesi 48 ayı aşamaz. Öte yandan 27.09.2016’dan önce kullandırılan krediler borçlunun talebi üzerine bir defaya mahsus olmak üzere 72 ay vade ile refinanse edilebilir.

Aşağıdaki işlemler ise kredi sınırlamalarının hesaplamasına tabi değildir:

- Nakit karşılıklı işlemler,

- Hazine, TCMB, TOKİ ve ÖİB ile yapılan işlemler ve bunlarca çıkarılan bono, tahvil ve MK’lar karşılığı yapılan işlemler,

- Yabancı para cinsinden kullandırılan kredilerde, kur artışından dolayı yaşanan artışlar

- Vadesi geçmiş kredilere tahakkuk ettirilen faiz, kar payı ve diğer unsurlar,

- Özkaynak hesabında indirilecek değer olarak dikkate alınan işlemler,

- TRLIBOR’un tespiti için yapılan işlemler,

- Eximbank’a kullandırılan krediler.

Öte yandan Bankacılık Kanunu’nun 50.maddesi ile “Dahil Olunan Risk Grubu ve Mensuplara Kredi Kullandırma Koşulları” belirlenmiştir.

Risk Grubu

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 49.maddesinde belirtildiği üzere; bir gerçek kişi ile eşi ve çocukları, bunların yönetim kurulu üyesi veya genel müdürü oldukları veya bunların ya da bir tüzel kişinin birlikte veya tek başlarına, doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları ortaklıklar bir risk grubunu oluşturur.

Bankalar; 

- Yönetim kurulu üyelerine, genel müdüre, genel müdür yardımcılarına ve krediyi açmaya yetkili mensuplarına; bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına; tek başlarına ya da birlikte sermayesinin %25 veya fazlasına sahip oldukları ortaklıklara,

- Yukarıda sayılanlar dışında kalan mensupları ile bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına,

- Mensuplarının kurduğu veya bunlar için kurulan sandık, dernek, sendika veya vakıflara her ne şekil ve surette olursa olsun nakdi ve gayrinakdi kredi veremez, tahvil ya da benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar.

Bu kapsamda, kredi açmaya yetkili olsun veya olmasın tüm mensuplarımızın, eş ve velayet altındaki çocuklarının tek başlarına ya da birlikte sermayesinin %25 veya daha fazlasına sahip oldukları ortaklıklara yönelik kredilendirme işlemlerinin daha sağlıklı izlenebilmesi amacıyla Kredi Yönetimi Uygulamasında gerekli düzenlemeler ve sistem kontrolleri geliştirilmiştir.

Öte yandan; bir bankanın ortaklıklarının yönetim ve denetim kurullarında bulunan kimselerin aynı zamanda ilgili bankanın mensubu olması, bu ortaklıkların ilgili banka ile işlem yapmasına engel değildir.

Bir banka, YK üyelerine, mensupları ile bunların eşlerine ve velayet altındaki çocuklarına, aylık net ücretleri toplamının 5 katını aşmamak üzere kredi, 3 katını aşmamak üzere çek karnesi veya kredi kartı verebilir.

Bir bankanın, YK üyelerine, mensupları ile bunların eşlerine ve velayet altındaki çocuklarına karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ve kıymetli maden olan işlemler olmak üzere kullandırdığı nakdi ve gayrinakdi krediler ve yaptığı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler, Bankacılık Kanunu’nun 50. maddesinin 5. fıkrasında belirtilen Banka yönetim kurulu üyelerine ve mensuplara kullandırılan krediler ile ilgili sınırlamalara tabi değildir; söz konusu kişilere yukarıda belirtilen teminatlar karşılığında kullandırılan krediler için gerekli kararların yönetim kurulunun üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile alınması kuralı aranmaz.

Diğer taraftan, yukarıda belirtilen türdeki teminatların alınmaması halinde, yönetim kurulu üyeleri ve banka mensuplarına kullandırılacak gayri nakdi krediler, opsiyon ve diğer benzeri sözleşmeler yukarıda detayları belirtilen banka yönetim kurulu ve mensuplarına uygulanacak kredi sınırlamalarına tabi olacaktır. Bu durumda opsiyon ve benzeri vadeli sözleşmeler, sözleşme tutarı üzerinden hesaplamalara dahil edilecek, ayrıca söz konusu kişilere kullandırılacak diğer gayrinakdi kredilerle beraber bu kredilerin dikkate alınma oranı da yüzde yüz olacaktır.

Diğer Esaslar

Bankaların; kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar dışındaki bir ortaklıktaki payı kendi özkaynaklarının %15’ini, bu ortaklıklardaki paylarının toplam tutarı ise kendi özkaynaklarının %60’ını aşamaz.

Bankaların gayrimenkullerinin net defter değerleri toplam özkaynaklarının %50’sini aşamaz. Bankalar alacaklarından dolayı edindikleri emtia ve gayrimenkulleri edinim tarihinden itibaren 3 yıl içerisinde elden çıkarırlar.

Risk esaslı sigorta priminin oranı, yıllık bazda sigortaya tabi tasarruf mevduat ve katılım fonunun %0,20’sini aşamaz.

Her bir gerçek kişinin 150.000 TL’ye kadar olan mevduatı TMSF sigorta kapsamındadır. Ticari işlemlere konu mevduat hesapları (gerçek veya tüzel kişi), yurtdışı şubelerindeki mevduat hesapları, off-shore hesapları, devlet tahvili, hazine bonosu ve yatırım araçları TMSF sigorta kapsamında değildir.

Bankalar, müşterilerinin verilen hizmetlerden kaynaklanan her türlü sorularına cevap verecek bir sistem kurmakla ve bu hizmetle ilgili bilgiyi müşterilere bildirmek zorundadır. Talepleri halinde işlemlere ilişkin her türlü belgenin örneği müşterilere verilir.

Finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilen işlem ve uygulamaları gerçekleştirenlere, menfaat sağlanması halinde, sağlanan menfaatin iki katından az olmamak üzere, bir önceki yıl sonu finansal tablolarında yer alan faiz, kar payı gelirleri, alınan ücret ve komisyonlar ile bankacılık hizmet gelirleri toplamının %5’ine kadar ceza verilebilir.

İdari para cezalarına karşı idare mahkemesince 60 gün içerisinde iptal davası açılabilir. Kabahate teşebbüs cezalandırılmaz.

Banka olmayıp banka gibi faaliyet gösteren ya da mevduat kabul eden yahut katılım fonu toplayan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin görevlileri, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

İşlemlerin Kayıt Dışı Bırakılması ve Gerçeğe Aykırı Muhasebeleştirilmesi tespitinde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 1500 günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır.

İtibarın Zedelenmesi Suçu kapsamında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 1.500 günden 2.000 güne kadar adli para cezası uygulanır.

Sırların Açıklanması Suçu kapsamında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 1.000 günden 2.000 güne kadar adli para cezası uygulanır. Banka ve müşterilere ait sırları açıklayan üçüncü kişiler hakkında da aynı ceza uygulanır.

Basit Zimmetlik Suçu kapsamında altı yıldan on iki yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası uygulanır.

Nitelikli Zimmetlik Suçu kapsamında on iki yıldan az olmamak üzere hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası uygulanır.